با نگاه به تاریخ حقوق کشورهای مختلف جهان، می بینیم که از دوران بسیار قدیم، مردم هر جامعه ای با توجه به بافت اجتماعی خویش با یکدیگر و با سایر جوامع داد و ستد داشته اند و به علت عدم قوانین مدون، معاملات تجاری خود را بر اساس عرف و آداب و رسوم زمان خویش انجام می دادند. قدیمی ترین قانونی که بشر تنظیم کرده به احتمال زیاد قانون حمورابی است که به دستور ششمین پادشاه بابل تدوین شده است. قسمتی از این مجمع القوانین که در حفریات شوش به دست آمده، در موزه ی لوور پاریس نگهداری می شود. قسمت هایی از قانون به شرکت های تجاری، حمل و نقل، نگهداری کالا، حق العمل کاری اختصاص دارد. در نوشته های یونان، رم قدیم، مصر و فینیقی ها کم و بیش قواعدی در این خصوص دیده می شود.
سابقه تجارت در ایران نیز در حد تمدن ایران است. در ایران باستان، بازرگانان با سایر کشورها ارتباط تجاری داشتند. جاده ی ابریشم نمونه ای از تجارت بین کشور ایران و چین بوده است که از کشورهای کنونی ترکمنستان، ازبکستان و قرقیزستان عبور کرده و به سرزمین چین منتهی می گردید.
در حقوق ما نخستین قانون تجاری که در آن از شرکت های تجاری بحث شده قانون 25 دلو 1303 می باشد.بعد از آن قوانین 12 فروردین و 12 خرداد 1304 شمسی به تصویب رسید.اما نخستین قانونی که اولین بار در خصوص شرکت های تجاری وضع شد قانون مصوب 1311/2/3 است که از آن زمان تاکنون قانون تجارت ایران می باشد.این قانون بعدها به موجب لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 47/12/24 اصلاح گردید.
قانون تجارت ما تعریفی از شرکت تجاری ننموده است و ناچار باید به تعریفی که قانون مدنی از شرکت نموده است مراجعه نماییم ، ولی باید در نظر داشت که تعریف قانون مدنی خیلی کلی است. با در نظر گرفتن اصول و مقررات مربوط به شرکت های تجاری، می توان شرکت های تجاری را چنین تعریف نمود:
شرکت تجاری عبارت است از سازمانی که بین دو یا چند نفر تشکیل می شود که در آن هر یک سهمی به صورت نقد یا جنس یا کار خود در بین می گذارند تا مبادرت به عملیات تجاری نموده و منافع و زیان های حاصله را بین خود تقسیم کنند.
این شرکت ها دارای شخصیت جداگانه از شرکاء بوده و رأساً دارای حقوق کامل می باشند که در روابط آن با شرکاء و یا اشخاص ثالث و طلبکاران شرکت و طلبکاران شخصی شرکاء تاثیر دارد.
به موجب ماده 588 قانون تجارت، “شخص حقوقی می تواند دارای کلیه حقوق و تکالیفی شود که قانون برای افراد قائل است، مگر حقوق و وظایفی که بالطبیعه فقط انسان ممکن است دارای آن باشد، مانند حقوق و ظایف ابوت، بنوت و امثال ذالک”.
قانون تجارت ایران در ماده 20، شرکت های تجاری را بر 7 قسم و به شرح ذیل احصاء نموده است:
1. شرکت های سهامی ( به موجب ماده 4 لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347/12/24 شرکت سهامی به دو نوع شرکت سهامی عام و خاص تقسیم می شود.)
2. شرکت تضامنی
3. شرکت با مسئولیت محدود
4. شرکت مختلط غیر سهامی
5. شرکت مختلط سهامی
6. شرکت نسبی
7.شرکت تعاونی تولید و مصرف
باید یادآوری کرد که شرکت های تجاری، مانند هر پدیده اجتماعی دیگر، برحسب ضرورت و نیاز اجتماع ابتدا به صورت ابتدایی و ناقص به وجود آمده و سپس بر حسب مقتضیات و موارد مختلف راه تکامل را طی نموده و به انواع مختلف تقسیم شده اند. حتی شرکت تجاری در معنی امروزی که دارای شخصیت حقوقی است نیز خیلی دیر به وجود آمده است، در حالی که امر تجارت بین چند نفر به صورت مشارکت در معنی تودیع مبلغی سرمایه به صورت شرکت برای امور تجاری و به قصد تقسیم سود و زیان احتمالی از دیر زمان وجود داشته است. اولین شرکتی که در عالم تجارت پیدا شده ظاهراَ شرکت سهامی بوده است سپس شرکت های تضامنی پیدا شدند و بالاخره سایر شرکت ها به مرور زمان به وجود آمدند.
قانون مقررات زیادی برای شرکت های تجاری وضع نموده که رعایت آن ها هر یک به نوبه ی خود لازم است، ولی یک رسیدگی و بازرسی کلی و دقیق در ابتدای تأسیس شرکت لازم است تا معلوم شود وجود آوردن این شخصیت حقوقی، با رعایت مقرراتی است که وضع شده یا خیر و آن ثبت شرکت ها است. ثبت شرکت به عنوان اقدام نهایی در تاسیس شرکت به شمار می رود. با توجه به ماده ی 95 قانون تجارت که ثبت کلیه ی شرکت های تجاری را الزامی دانسته، ثبت شرکت کامل کننده ی همه ی شرایط تشکیل و از جمله شرایط شکلی است.
از طرفی دیگر فعالیت تحت عنوان شرکت به علت امتیازاتی که قانون برای شرکت ها در نظر گرفته است – نظیر اعطای وام– و حمایت هایی که از اشخاص حقوقی به عمل می آورد ، موجب اطمینان خاطر شرکت ها جهت فعالیت با امنیت شغلی بیشتر نسبت به فعالیت شخصی می گردد. همچنین ثبت شرکت، به شرکت ها امکان حضور در مناقصات و مزایدات را می دهد که سود قابل توجهی را برای طرفین معامله به همراه دارد.
حال این سوال مطرح می شود که چه کسانی می توانند شرکت ثبت کنند؟ شرایط ثبت شرکت چیست؟
به موجب قوانین ایران، کسانی که می توانند در ایران شرکت ثبت نمایند به قرار ذیل می باشند:

کلیه ی اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از ایرانی و خارجی می توانند در ایران شرکت ثبت نمایند.
اشخاص خارجی می توانند بدون شریک ایرانی به صورت مالکیت 100% در ایران شرکت ثبت نمایند.
چند شرکت با هم می توانند بدون وجود اشخاص حقیقی شرکت مستقلی ثبت نمایند.(Joint Venture)
در ادامه، به منظور تشریح کم و کیف موضوع ، ضمن توضیح راجع به شرایط عمومی و اختصاصی شرکت ، به شرح و بسط انواع شرکت که هر شرکت جهت ثبت و تاسیس به لحاظ الزامات قانونی ملزم به رعایت آن است می پردازیم و در انتها، مراحل ثبت انواع شرکت را بررسی می کنیم.
در قرارداد شرکت مثل همه عقود و قراردادها باید شرایط عمومی صحت عقود رعایت شود که عبارتند از :
1-. قصد و رضا
قصد و رضا ناشی از اراده و اختیار است و فقدان هر یک موجب بطلان قرارداد است.فقدان قصد مثل اینکه قرارداد در حال مستی و بیهوشی واقع شود.فقدان رضا مثل اینکه شرکت بر اثر اکراه یا اشتباه یا تدلیس واقع شود.
2- اهلیت
شرکای شرکت باید اهلیت انجام دادن معامله را داشته باشند. اهلیت عبارت از داشتن رشد و عقل است.ملاک رشد از نظر قانون رسیدن به سن هیجده سال و ضابطه عقل عرف و نظر پزشک قانونی است.
3- معین بودن موضوع
موضوع شرکت یعنی معاملاتیکه انجام خواهد داد باید معین و مشخص باشد و شرکت برای امر مبهم و غیر معین باطل است.
4- قانونی بودن جهت و هدف
جهت و هدف شرکت امر غیر قانونی مثل قاچاق و قمار و سرقت و اغتشاش و نظایر این ها باشد باطل است.
علاوه بر شرایط عمومی شرایط اختصاصی شرکت عبارتند از :
1- وجود شرکا
شرکت با حداقل دو نفر تشکیل می شود ولی حداکثری برای تعداد شرکاء وجود ندارد
2- همکاری شرکا
همکاری شرکا در دادن سرمایه و حضور در مجامع عمومی و در صورت انتخاب شدن به نمایندگی شرکت از هیات مدیره و بازرسی حضور و فعالیت در آنست.
3- سرمایه گذاری
سرمایه شرکت اعم از نقد یا جنس و یا حتی هنر و عمل و امتیاز از طرف شرکاء تامین می شود.
4- مبادرت به عملیات بازرگانی
اساس شرکت تجاری بر انجام معاملات تجاری است. برای رفع هر گونه ابهام باید گفت که معاملات در غیر منقول و یا برای حوائج شخصی اگر چه از طرف شرکت های تجاری باشد تجارت محسوب نیست.
5- تقسیم سود و زیان
در شرکت ،سود و زیان بین شرکا تقسیم می شود و اگر شرکت ضرر بکند آن هم بین شرکا تقسیم خواهد شد.

شرکت سهامی عام
شرکت های سهامی به دلیل کثرت سرمایه، تعدد شرکاء و تنوع گستره فعالیت، مهم ترین و فعال ترین نوع شرکت در میان شرکت های موجودی به حساب می آیند. شرکت سهامی به دو نوع تقسیم می شود : شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص . به موجب قانون، شرکت سهامی عام شرکتی است که موسسین آن ها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند.
یادآوری می شود که :
1. در شرکت سهامی عام ، حداقل شرکا 5 نفر و حداقل هیات مدیره یا مدیران 5 نفر است.
2. حداقل سرمایه اولیه ، مبلغ پنج میلیون ریال است که سرمایه شرکت توسط موسسین و عموم مردم تامین می شود. در صورتیکه سرمایه شرکت بعد از تاسیس به هر علت از حداقل مذکور کمتر شود باید ظرف یک سال نسبت به افزایش سرمایه تا میزان حداقل مقرر اقدام به عمل آید یا شرکت به نوع دیگر از انواع شرکت های مذکور در قانون تجارت تغییر شکل یابد وگرنه هر ذینفع می تواند انحلال آن را از دادگاه صلاحیتدار درخواست کند.هر گاه قبل از صدور رای قطعی موجب درخواست انحلال منتفی گردد دادگاه رسیدگی را موقوف خواهد نمود.
3. سهم سرمایه موسسین نباید از 20 درصد سرمایه شرکت کمتر باشد.
4. 35% از مبلغ مندرج در بند 3 مذکور باید به صورت نقدی توسط موسسین تامین و در حسابی تحت عنوان ” شرکت سهامی عام در شرف تاسیس ” نزد یکی از بانک ها سپرده شود.
5. رسید سپرده نقدی و در صورتیکه بخشی از آن در قالب تعهد غیر نقدی باشد اسناد مالکیت مربوطه در همان بانکی که واریز نقدی در آن انجام پذیرفته ، تودیع و گواهی بانک به ضمیمه اظهارنامه به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم شود.
6. مجمع عمومی موسس پس از رسیدگی و احراز پذیره نویسی کلیه سهام شرکت و پرداخت مبالغ لازم می بایست وارد شور شده و اساسنامه شرکت را تصویب و اولین مدیران و بازرس یا بازرسان شرکت را انتخاب می نمایند و مدیران و بازرسان باید کتباَ قبولی خود را اعلام و در این مرحله شرکت تشکیل شده محسوب می گردد. آنگاه اساسنامه به انضمام اظهارنامه شرکت و طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام به امضا کلیه موسسین رسیده باشد ، با قید نام روزنامه کثیرالانتشار منتخب ، در تهران به اداره ثبت شرکت ها و در شهرستان ها به دایره ثبت شرکت ها و در نقاطی که دایره ثبت وجود ندارد به اداره ثبت اسناد و املاک محل تسلیم و رسید دریافت شود. ( ماده 6 قانون تجارت )
قابل ذکر است ، مسئولیت شرکا در شرکت سهامی عام «به میزان مبلغ اسمی سهام هر شریک» است .

مدارک لازم برای ثبت شرکت سهامی عام :
مرحله اول: (مرحله تشکیل و تحصیل اجازه پذیره نویسی
1- دو نسخه طرح اعلامیه پذیره نویسی که بایستی به امضاء کلیه موسسین رسیده باشد.
2- دو نسخه اظهارنامه ی تکمیل شده
3- دو نسخه طرح اساسنامه تکمیل شده
4- تصویر برابر با اصل مدارک احراز هویت موسسین
5- اصل گواهی بانکی مبنی بر پرداخت سرمایه (حداقل 35% از 20 % سرمایه تعهد شده)
6- اصل مجوز فعالیت از مراجع ذیربط در مواردی که ثبت موضوع نیاز به مجوز داشته باشد.
7- اصل مجوز اولیه از سازمان بورس و اوراق بهادار
8-تکمیل فرم تعیین نام به ترتیب اولویت نام پیشنهادی های و همچنین فیش واریزی مربوطه
مرحله دوم: ( مرحله ایجاد و ثبت شرکت های عام سهامی)
1- دو نسخه اساسنامه که به تصویب مجمع عمومی موسس رسیده باشد.
2- دو نسخه صورتجلسه مجمع عمومی موسسین متضمن تصویب اساسنامه تعیین،اعضاء هیئت مدیره،انتخاب بازرسان و روزنامه های کثیرالانتشار
3- دو نسخه صورتجلسه هیات مدیره
4- اصل گواهی بانکی مبنی بر پرداخت حداقل 35% سرمایه شرکت(در صورتیکه قسمتی از سرمایه موسسین بصورت غیر نقدی باشد)
5- اصل مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار(مجوز ثانویه)

شرکت سهامی خاص
شرکت سهامی خاص، شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام، محدود به مبلغ اسمی آنان است. تعداد سهامداران شرکت سهامی خاص نباید از سه نفر کمتر باشد.
لازم است بلافاصله قبل از نام شرکت یا بعد از آن عنوان ” شرکت سهامی خاص ” در تمام اوراق و اطلاعیه ها و آگهی های آن به طور روشن و خوانا نوشته شود. این نوع از شرکت ، جهت اخذ نمایندگی ها و یا شرکت در مناقصات و مزایده های دولتی و نمایشگاه ها و همچنین اخذ تسهیلات بانکی از اعتبار نسبتاَ خوبی برخوردار است. از آن جایی که صاحبان شرکت سهامی خاص می توانند تا 10 برابر سرمایه ثبت شده خود از سیستم بانکی وام بگیرند ، بنابراین در هنگام اخذ تسهیلات معمولاَ می بایست افزایش سرمایه داشته باشند.
با ثبت شرکت سهامی خاص، می توان با جمع آوری سرمایه های کوچک در محیطی دوستانه ، به انجام فعالیت تجاری پرداخت. البته ،سرمایه شرکت های سهامی خاص قابل معامله در بازار بورس نیست اما توسط مردم به راحتی قابل داد و ستد می باشد.
در رابطه با ثبت شرکت سهامی خاص نکات ذیل حائز اهمیت است :
1- حداقل 3 نفر عضو اصلی در شرکت که به سن قانونی رسیده باشند. ( 18 سال تمام )
2- حداقل سرمایه شرکت 1.000.000 ریال باشد.
3- در بدو تاسیس حداقل 35% سرمایه به صورت نقدی باید به حساب شرکت تودیع شود.
4- در صورت سرمایه غیر نقدی ( در صورت وجود ) باید به تفکیک تقویم و در اظهارنامه منعکس گردد.
5- سرمایه شرکت صرفاَ توسط موسسین تامین می شود.موسسین شرکت،نسبت به کلیه اعمال و اقداماتی که به منظور تاسیس و به ثبت رسانیدن شرکت انجام می دهند،مسوولیت تضامنی دارند.تا وقتی که شرکت به ثبت نرسیده است،صدور ورقه سهم یا گواهینامه موقت سهم ممنوع است.در صورت تخلف امضاء کنندگان آن ها،مسوول جبران خسارات اشخاص ثالث خواهند بود.
6- اعضاء هیات مدیره باید حداقل از 2 نفر تشکیل گردد و اعضا و هیات مدیره باید حداقل دارنده یک سهم باشند و اعضا و هیات مدیره نباید دارای سوء پیشینه کیفری باشند.

مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت سهامی خاص به قرار ذیل است :
1- دو برگ اظهارنامه شرکت سهامی خاص،تکمیل آن و امضاء ذیل اظهارنامه توسط کلیه ی سهامداران
2- دو جلد اساسنامه شرکت سهامی خاص که ذیل تمام صفحات آن به امضاء کلیه ی سهامداران رسیده باشد.
3- دو نسخه صورت جلسه مجمع عمومی موسسین که به امضاء سهامداران و بازرسین رسیده باشد.
4- دو نسخه صورت جلسه هیئت مدیره که به امضاء مدیران منتخب مجمع رسیده باشد.
5- فتوکپی شناسنامه کلیه سهامداران و بازرسین برابر اصل شود.
6- ارائه گواهی پرداخت حداقل 35% سرمایه شرکت از بانکی که حساب شرکت در شرف تاسیس در آن جا باز شده است.
تذکر: در صورتی که مقداری از سرمایه ی شرکت آورده ی غیر نقدی باشد (اموال منقول و غیر منقول) ارائه ی تقویم نامه کارشناس رسمی دادگستری الزامی است و در صورتیکه اموال غیر منقول جزء سرمایه شرکت قرار داده شود ارائه ی اصل سند مالکیت ضروری است.
7- ارائه مجوز در صورت نیاز بنا به اعلام کارشناس اداره ثبت شرکت ها
8- کپی کارت ملی
توجه: کلیه شرکت های سهامی خاص موظفند یک جلد دفتر سهام جهت ثبت سهام شرکت تهیه نمایند و تغییرات سهام نیز طبق مقررات در آن ثبت گردد.

شرکت با مسئولیت محدود
شرکت با مسئولیت محدود ، شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای امور تجاری تشکیل شده و هر یک از شرکاء بدون اینکه سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد ، فقط تا میزان سرمایه خود در شرکت مسئول قروض و تعهدات شرکت است . در اسم شرکت باید عبارت ( با مسئولیت محدود ) قید شود و همچنین اسم شرکت نباید متضمن نام هیچ یک از شرکاء باشد والا شریکی که اسم او در اسم شرکت قید شده و در مقابل اشخاص ثالث حکم شریک ضامن را در شرکت تضامنی خواهد داشت . ( م 95 ق.ت )
حداقل تعداد شرکاء در شرکت با مسئولیت محدود دو نفر خواهد بود. ( م 94 ق. ت) . در هر شرکت با مسئولیت محدود که تعداد شرکاء بیش از 12 نفر باشند باید دارای هیات نظار بوده و هیات نظار لااقل سالی یک مرتبه مجمع عمومی شرکاء را تشکیل دهد . ( م 109 ق. ت) هیات نظار مرکب از 3 نفر بوده که از بین شرکاء برای مدت یک سال انتخاب می شوند و اعضای هیات نظار نبایستی عضو هیات مدیره شرکت باشند.
شرایط تشکیل شرکت با مسئولیت محدود :
الف- شرایط شکلی تشکیل شرکت
تشکیل شرکت با مسئولیت محدود باید به موجب قرارداد کتبی میان شرکا باشد و کلیه شرکا باید این قرارداد را شخصاَ یا توسط وکیل دارای اختیار امضا کنند.این قرارداد باید حتماَ به صورت رسمی تنظیم شود والا طبق مواد 47 و 48 قانون ثبت بلا اثر خواهد بود.
در شرکتنامه باید به صراحت قید شده باشد که سهم الشرکه های غیر نقدی هر کدام به چه میزان تقویم شده است.این نکته که موضوع ماده 97 قانون تجارت است،تنها نکته ای نیست که باید در شرکتنامه قید شود، ولی اهمیت آن از دیگر نکات بیشتر است؛ چرا که قانون گذار عدم ذکر آن را در قرارداد شرکت ، موجب بطلان قرارداد تلقی کرده است.( ماده 100 ق.ت )
البته تنها چیزی که موجب بطلان قرارداد شرکت است ، عدم قید میزان تقویمی سهم الشرکه های غیر نقدی است.بنابراین، هر گاه در شرکتنامه میزان سرمایه نقدی قید نشده باشد و یا به صراحت قید نشده باشد که سرمایه کلاَ یا جزئاَ پرداخت شده است یا خیر ، قرارداد شرکت باطل نیست.
اما در مواد 107 ، 108 و 111 قانون تجارت به ” اساسنامه ” شرکت با مسئولیت محدود هم اشاره شده است.آیا وجود اساسنامه ، علاوه بر شرکتنامه برای تشکیل شرکت ضروری است یا خیر ؟ جواب قطعاَ منفی است و اغلب اوقات در عمل برای این نوع شرکت اساسنامه تنظیم نمی شود و این امر ، در صورتی که در شرکتنامه تمام موارد لازم راجع به شرکت قید شده باشد ، ضروری هم نیست.
علی الاصول در شرکتنامه باید نکاتی چند قید شود ، از جمله : سهم هر یک از شرکا در سود و زیان ، اینکه سرمایه شرکت پرداخت شده است و اینکه مدیران شرکت چه اختیاراتی خواهند داشت.مع ذلک، عدم قید این نکات موجب بی اعتباری شرکت نخواهد بود.اسم شرکت نیز باید در شرکتنامه قید شود که نباید متضمن اسم هیچ یک از شرکا باشد والا شریکی که اسم او در اسم شرکت قید شده ، در مقابل اشخاص ثالث ، حکم شریک ضامن در شرکت تضامنی را خواهد داشت.( ماده 95 ق.ت)
ب- شرایط ماهوی تشکیل شرکت
قواعد ماهوی راجع به تشکیل شرکت با مسئولیت محدود عمدتاَ به دلیل حفظ حقوق اشخاص ثالث ، یعنی طلبکاران شرکت ، وضع شده اند.این شرایط را می توان به دو دسته تقسیم کرد: شرایط راجع به شرکا و شرایط راجع به سرمایه شرکت
1.شرایط راجع به شرکا
در قانون تجارت،شرکت با مسئولیت محدود باید لااقل دو شریک داشته باشد.قانون تجارت سقفی برای تعداد شرکا معین نکرده است.بنابراین ، این شرکت می تواند متضمن هر تعداد شریک باشد.
2.شرایط راجع به سرمایه
قانون گذار ایران هیچ گونه حداقل و حداکثری برای سرمایه شرکت با مسئولیت محدود معین نکرده است.بنابراین ، سرمایه شرکت می تواند به هر میزانی باشد.نتیجه این وضع در حقوق ایران این است که شرکت با مسئولیت محدود ، علی الاصول هیچ گاه نمی تواند به دلیل میزان سرمایه اش باطل اعلام شود ، برخلاف آنچه در مورد شرکت های سهامی صدق می کند.
سرمایه شرکت از سهم الشرکه های شرکا تشکیل می شود که ممکن است به هر میزانی باشد.مع ذلک ، نمی تواند به شکل اوراق تجارتی قابل انتقال ، اعم از بانام یا بی نام درآید.( ماده 102 ق.ت ) ؛ پذیره نویسی سهام این نوع شرکت نیز ممنوع است.سرمایه شرکت می تواند از آورده های نقدی تشکیل شده باشد یا از آورده های غیر نقدی
2.1 آورده نقدی
ماده 96 قانون تجارت تشکیل شرکت با مسئولیت محدود را به پرداخت تمام سرمایه نقدی موکول کرده است.برخلاف آنچه در شرکت های سهامی معتبر است ، قانون گذار حداقلی برای سرمایه معین نکرده و فرض کرده است که وضع این قاعده می تواند تضمینی کافی برای طلبکاران در پرداخت طلبشان توسط شرکت باشد.
قانون گذار شکل و تشریفات به خصوصی را برای پرداخت سرمایه نقدی پیش بینی نکرده است و در نتیجه ، پرداخت ممکن است به هر صورتی باشد ، مشروط بر اینکه واقعی باشد.به این ترتیب ، پرداخت می تواند با پول نقد یا چک و یا با حواله حساب به حساب صورت گیرد ، اما هیچ لزومی ندارد که برای پرداخت به شرکت ، حساب به خصوصی در بانک باز شود ، هر چند در عمل تشکیل دهندگان شرکت های با مسئولیت محدود چنین می کنند و وجوه دریافتی از شرکا را در حساب مخصوصی واریز می کنند تا پس از تشکیل شرکت مورد استفاده قرار گیرد.به هر حال پرداخت باید قبل از تشکیل شرکت صورت گیرد و اگر در مدت معقولی پس از پرداخت توسط بعضی از شرکا ، شرکت به سبب عدم پرداخت سهم شرکای دیگر تشکیل نشود ، شرکایی که سهم خود را پرداخته اند می توانند از دادگاه تقاضا کنند که وجه پرداختی به آن ها مسترد شود.
2.2 آورده غیر نقدی
علی الاصول آنچه درباره پرداخت سرمایه نقدی گفته شد ، در مورد آورده های غیر نقدی نیز صدق می کند.مع ذلک ، در مورد آورده های غیر نقدی می بایست نکات چندی را در نظر گرفت و آن اینکه آورده های غیر نقدی که صورت مال دارند.این آورده ها باید تقویم شوند و در شرکتنامه ،ارزش آن ها مشخص شود.تشکیل شرکت با مسئولیت محدود مشروط به تقویم و تسلیم این اموال است.( مواد 96 و 97 ق.ت ) البته تسلیم باید به گونه ای باشد که شرکت بتواند هر گونه تصرفی در مال انجام دهد.
در رابطه با شریکی نیز که صنعت خود را می آورد قابل اذعان است که با توجه به اینکه قانون تجارت ما منعی در آوردن صنعت به عنوان حصه ندارد باید این گونه تلقی کرد که در حقوق ما آوردن صنعت به عنوان حصه در شرکت با مسئولیت محدود مجاز است ، اما مسلم است که تقویم این حصه در حقوق طلبکاران تاثیری ندارد، چه در تشکیل سرمایه موثر نیست ، بلکه برای تعیین سهم شریک در سود شریک است.

مدارک مورد نیاز جهت ثبت شرکت با مسئولیت محدود:
1- دو نسخه شرکتنامه ی تکمیل شده
2- دو نسخه تقاضانامه ی تکمیل شده
3- دو نسخه اساسنامه ی تکمیل شده
4- تکمیل فرم تعیین نام به ترتیب اولویت نام های پیشنهادی و همچنین فیش واریزی
5- اصل مجوز فعالیت از مراجع ذیربط در مواردی که ثبت موضوع نیاز به مجوز داشته باشد.
6- تصویر برابر با اصل مدارک احراز هویت کلیه ی شرکا،مدیران و هیات نظار(در مواردی که تعداد شرکا بیش از 12 نفر باشد)
7- اصل گواهی عدم سوپیشینه جهت اعضا ی هیات مدیره،مدیر عامل
8- دو نسخه صورتجلسه ی مجمع عمومی موسس
9- دو نسخه صورتجلسه ی هیات مدیره
10- اصل وکالتنامه ی وکیل دادگستری در صورتی که ثبت شرکت توسط وکیل صورت پذیرد.

شرکت تضامنی
شرکت تضامنی، شرکتی است که تحت اسم مخصوص برای امور تجاری، بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود. اگر دارایی شرکت برای پرداخت تمام بدهی های شرکت کافی نباشد ، هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام بدهی های شرکت است. هر قراری که بین شرکا برخلاف این ترتیب داده شده باشد ، در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود.
در نام شرکت ، عبارت ” شرکت تضامنی ” و لااقل اسم یکی از شرکا باید ذکر شود. به علاوه در صورتی که نام شرکت مشتمل بر نام تمام شرکا نباشد ، بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شده است ، کلماتی از قبیل ” و شرکا” یا ” و برادران ” باید قید شود.
مادام که شرکت تضامنی منحل نشده است ، بدهیهای آن را باید از خود شرکت مطالبه کرد ؛ یعنی قبل از انحلال ، دارایی خود شرکت وثیقه طلب طلبکاران آن است و پس از انحلال، نخست دارایی شرکت بین طلبکاران وی تقسیم می شود. اگر دارایی شرکت برای پرداخت تمام طلب طلبکاران کافی نباشد، آن ها می توانند برای گرفتن باقیمانده طلب خود به شرکا مراجعه کنند و آن را از دارایی شخصی آن ها وصول کنند؛ بنابراین دارایی شرکت تضامنی، حایل بین طلبکاران شرکت و دارایی شرکاست و تا وقتی که شرکت تضامنی منحل نشود و پس از انحلال و پرداخت طلب طلبکاران طلبی باقی نماند ، طلبکاران شرکت حق مراجعه به شرکا را ندارند. طلبکاران برای وصول باقیمانده مذکور می توانند به اختیار خود به هر یک از شرکا منفرداَ یا به دو یا چند و یا همه آن ها مجتمعاَ مراجعه و علیه آن ها در دادگاه اقامه دعوی کنند. در هر حال هیچ یک از شرکا حق ندارد به استناد اینکه میزان باقیمانده بدهی شرکت از میزان سرمایه او در شرکت ، تجاوز می کند از پرداخت بدهی مذکور خودداری کند و استناد وی در دادگاه مسموع نخواهد بود. هر قراری که بین شرکا برخلاف این نرتیب گذاشته شده باشد ، در مقابل طلبکاران شرکت باطل است ؛ زیرا اصل تضامن جزء ذات شرکت تضامنی و از مقررات آمره قانونی است و قرارهای شخصی شرکا نمی تواند آن را برهم زند ؛ ولی چنین قرارهایی در روابط بین شرکا لازم الرعایه است ؛ زیرا تعارضی با اصل فوق الاشعار ندارد. در رابطه بین شرکا ، مسئولیت هر یک از آن ها در پرداخت بدهی های شرکت ، به نسبت سرمایه ای است که در شرکت گذاشته اند ، مشروط بر اینکه شرکا در بین خود قرار دیگری نگذاشته و ترتیب دیگری اتخاذ نکرده باشند. در هر حال هر گاه احدی از شرکا یا بعضی از آن ها طلب طلبکاران شرکت را بپردازد، می تواند به هر کدام از شرکای دیگر مراجعه کند و قسمتی از پرداختی خود را به نسبت سرمایه ای که وی در شرکت دارد از او وصول کند.
سرمایه شرکا ممکن است نقدی و غیر نقدی باشد. شرکت تضامنی وقتی تشکیل می شود که تمام سرمایه نقدی پرداخت و سهم الشرکه غیرنقدی، تقویم و تسلیم شده باشد. هیچ یک از شرکا نمی تواند سهم خود را به دیگری منتقل کند ، مگر اینکه تمام شرکا به این امر رضایت دهند. امور شرکت را مدیر یا مدیرانی اداره می کنند که شرکا آن ها را از بین خود یا از خارج انتخاب می کنند. تقسیم منافع شرکت بین شرکا و حق رای شرکا در امور مربوط به شرکت ، به نسبت سهم الشرکه ای است که در شرکت دارند، مگر اینکه شرکتنامه ترتیب دیگری را اتخاذ کرده باشد. مسئولیت مدیر یا مدیران شرکت تضامنی در مقابل شرکا همان مسئولیتی است که وکیل در مقابل موکل دارد.

مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت تضامنی :
1- دو نسخه شرکتنامه تکمیل شده
2- دو نسخه تقاضانامه تکمیل شده
3- دو نسخه اساسنامه تکمیل شده
4- تکمیل فرم تعیین نام به ترتیب اولویت نام های پیشنهادی و همچنین فیش واریزی
5- اصل مجوز فعالیت از مراجع ذی ربط در مواردی که ثبت موضوع نیاز به مجوز داشته باشد.
6- تصویر برابر با اصل مدارک احراز هویت کلیه ی شرکاء،مدیران و هیات نظار(در مواردی که تعداد شرکا بیش از 12 نفر باشند)
7- اصل گواهی عدم سوءپیشینه جهت امضای هیئت مدیره،مدیر عامل
8- دو نسخه صورتجلسه ی مجمع عمومی موسسین
9- دو نسخه صورتجلسه ی هیات مدیره
10- اصل وکالتنامه ی وکیل دادگستری در صورتی که ثبت شرکت توسط وکیل صورت پذیرد.

شرکت نسبی
شرکت نسبی یکی دیگر از شرکت های شخصی است که با اتکا بر شخصیت و اعتبار شرکا تشکیل شده ، فعالیت می کند. در تعریف شرکت نسبی می توان گفت : شرکت نسبی شرکتی است که برای امور تجاری، در تحت اسم مخصوص بین دو یا چند نفر تشکیل می شود و مسئولیت هر یک از شرکا در برابر بدهی های شرکت به نسبت سرمایه ای است که در شرکت گذاشته است ، بنابراین هر گاه دارایی شرکت برای پرداخت تمام بدهی های آن کافی نباشد ، هر یک از شرکا بر خلاف شرکت تضامنی، مسئول پرداخت تمام باقیمانده آن نیست بلکه به نسبت سرمایه ای که در شرکت دارد، مسئول پرداخت است. در شرکت نسبی نیز مانند شرکت تضامنی، دارایی شرکت حایل بین طلبکاران شرکت و دارایی شرکاست و تا وقتی شرکت منحل نشود و پس از انحلال و پرداخت طلب طلبکاران ، باقیمانده ای از طلب آن ها نماند ، طلبکاران شرکت حق مراجعه به شرکا را ندارند.
در نام شرکت نسبی ، عبارت ” شرکت نسبی ” و لااقل اسم یک نفر از شرکا باید ذکر شود. در صورتی که اسم شرکت مشتمل بر نام تمام شرکا نباشد ، بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شده است ، کلماتی از قبیل ” و شرکا ” یا ” و براداران ” باید قید شود. سرمایه شرکا ممکن است نقدی و غیر نقدی باشد.
شرکت نسبی وقتی تشکیل می شود که تمام سرمایه نقدی تادیه و سهم الشرکه غیر نقدی، تقویم و تسلیم شده باشد. منافع شرکت به نسبت سهم الشرکه که بین شرکا تقسیم می شود ، مگر آنکه شرکتنامه ترتیب دیگری مقرر کرده باشد. همچنین حق رای شرکا به نسبت سرمایه آن هاست ، مگر اینکه شرکتنامه ترتیب دیگری را معین کند. در شرکت نسبی هیچ یک از شرکا جز با رضایت همه آن ها نمی تواند سهم خود را به دیگری منتقل کند. مدیریت شرکت بر عهده مدیرانی است که شرکا از بین خود یا از خارج انتخاب می کنند و مسئولیت آن ها در برابر شرکا مانند دمسئولیت مدیران شرکت تضامنی، همان مسئولیتی است که وکیل در برابر موکل دارد.

مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت نسبی :
1- دو نسخه شرکتنامه ی تکمیل شده
2- دو نسخه تقاضانامه ی تکمیل شده
3- دو نسخه اساسنامه ی تکمیل شده
4- تکمیل فرم تعیین نام به ترتیب اولویت
5- اصل مجوز فعالیت از مراجع ذیربط در مواردی که ثبت موضوع نیاز به مجوز داشته باشد.
6- تصویر برابر با اصل مدارک احراز هویت کلیه شرکا ،مدیران و هیات نظار(در مواردی که تعداد شرکا بیش از دوازده نفر باشد)
7- اصل گواهی عدم سوپیشینه جهت اعضاء هیات مدیره،مدیر عامل
8- دو نسخه صورتجلسه ی مجمع عمومی موسسین
9- دو نسخه صورتجلسه ی هیات مدیره
10- اصل وکالتنامه ی وکیل دادگستری در صورتی که ثبت شرکت توسط وکیل صورت پذیرد.

شرکت مختلط سهامی
شرکت مختلط سهامی، شرکتی است که تحت اسم مخصوصی، بین یک عده شرکای سهامی و یک یا چند نفر شریک ضامن تشکیل می شود. شرکای سهامی کسانی هستند که سرمایه آن ها به صورت سهام متساوی القیمه درآمده و مسئولیت آن ها تا میزان سرمایه ای است که در شرکت دارند. شریک ضامن کسی است که سرمایه او به صورت سهام درنیامده و مسئول کلیه بدهی هایی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود. در صورت تعدد شریک ضامن ، مسئولیت آن ها در مقابل طلبکاران شرکت و روابط آن ها با یکدیگر تابع مقررات شرکت تضامنی خواهد بود.
در نام شرکت باید عبارت ” شرکت مختلط ” و لااقل اسم یکی از شرکای ضامن قید شود. بهتر است کلمه ” سهامی ” نیز در آن ذکر شود تا تمیز آن در بادی امر از شرکت مختلط دیگر ممکن باشد.
مدیریت شرکت مختلط سهامی، مخصوص به شریک یا شرکای ضامن است که می توانند خود ، مدیریت را بر عهده بگیرند و یا شخص یا اشخاص دیگری به عنوان مدیر شرکت تعیین کنند. در هر یک از شرکت های مختلط سهامی، هیئت نظار مرکب از لااقل سه نفر وجود دارد. اعضای هیئت باید از شرکا باشند و انتخاب آن ها با مجمع عمومی شرکاست. ترتیب انتخاب هیئت نظار و مدت آن در اساسنامه تعیین می شود و در هر حال اولین هیئت نظار برای یک سال انتخاب خواهد شد.
اعضای هیئت نظار دفاتر و صندوق و کلیه اسناد شرکت را بررسی و همه ساله گزارشی به مجمع عمومی تسلیم می کنند. هیئت نظار می تواند شرکای شرکت را برای تشکیل مجمع عمومی دعوت کند. می توان گفت که تعداد شرکای شرکت مختلط سهامی حداقل باید 4 نفر باشد ؛ زیرا بنا بر آنچه گفته شد ، در شرکت مختلط سهامی حداقل وجود سه نفر از شرکا برای عضویت در هیئت نظار و یک نفر شریک ضامن برای مدیریت لازم است و طبق اصول کلی، مدیر شرکت نمی تواند عضو هیئت نظار که سمت بازرسی شرکت را دارد باشد.

مدارک لازم برای ثبت شرکت مختلط سهامی :
1- یک نسخه مصدق از شرکت نامه
2- یک نسخه مصدق از اساسنامه
3- اسامی مدیر یا مدیران شرکت
4- نوشته ای با امضای مدیر شرکت ،حاکی از تعهد پرداخت تمام سرمایه و پرداخت واقعی لااقل ثلث از آن سرمایه
5- سوابق مصدق از تصمیمات مجمع عمومی در موارد مذکور در مواد 40،41 و 44
6- نوشته ای با امضای مدیر شرکت،حاکی از پرداخت تمام سرمایه ی نقدی شرکای ضامن و تسلیم تمام سرمایه ی غیر نقدی با تعیین قیمت حصه های غیر نقدی

شرکت مختلط غیر سهامی
شرکت مختلط غیر سهامی، شرکتی است که برای امور تجاری، در تحت اسم مخصوصی، بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود ، بدون انتشار سهام تشکیل می شود. شریک ضامن مسئول کلیه بدهی هایی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود. شریک با مسئولیت محدود کسی است که مسئولیت او فقط تا میزان سرمایه ای است که در شرکت دارد.
در نام شرکت باید ” شرکت مختلط ” و لااقل اسم یکی از شرکای ضامن قید شود. بهتر است کلمه ” غیر سهامی ” نیز در آن ذکر شود تا تمیز آن از شرکت مختلط دیگر آسان باشد.
هر گاه شریک ضامن بیش از یک نفر باشد ، مسئولیت آن ها در مقابل طلبکاران شرکت و روابط آن ها با یکدیگر ، تابع مقررات راجع به شرکت تضامنی خواهد بود. مدیریت شرکت مختلط غیر سهامی، مانند شرکت مختلط سهامی به عهده شریک یا شرکای ضامن است که می توانند مدیر یا مدیرانی برای شرکت تعیین کنند یا خود شخصاَ مدیریت شرکت را عهده دار شوند. تشکیل شرکت مختلط غیر سهامی، با دو نفر شریک ممکن است ؛ زیرا همان طور که در بالا گفته شد ، برای تشکیل آن یک نفر شریک ضامن و یک نفر شریک با مسئولیت محدود می تواند کافی باشد.

مدارک مورد نیاز جهت ثبت شرکت مختلط غیر سهامی:
1- یک نسخه ی مصدق از شرکت نامه
2- یک نسخه ی مصدق از اساسنامه(اگر باشد)
3- اسامی شرکت یا شرکای ضامن که سمت مدیریت دارند.

شرکت های تعاونی
شرکت های تعاونی برای تامین منافع مادی و بهبود وضع اجتماعی اعضا و براساس توحید مساعی و همکاری آن ها تشکیل می شود ، در تعریف شرکت تعاونی می توان چنین گفت : شرکت تعاونی شرکتی است که برای فعالیت در امور مربوط به تولید و توزیع ، در جهت اهداف مصرح در قانون بخش تعاونی و به منظور بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضا از طریق همکاری و تشریک مساعی آن ها با رعایت قانون مذکور تشکیل می شود. لذا چنانچه قصد دارید فعالیت تعاونی زیر نظر وزارت تعاون داشته باشید این نوع از شرکت برای شما گزینه ی مناسبی است.
در شرکت تعاونی، حداقل شرکا 7 نفر، حداقل سرمایه محدودیتی ندارد ، حداقل هیات مدیره یا مدیران ، یک نفر یا بیشتر و مسئولیت شرکا در شرکت تعاونی « در صورت سهامی بودن به میزان مبلغ اسمی هر سهامدار.در غیر سهامی: با توجه به تراضی شرکا در اساسنامه» می باشد.
فقط اشخاص حقیقی، یعنی افراد انسانی،می توانند به تشکیل شرکت تعاونی اقدام کنند و به عضویت آن درآیند.این مطلب از منطوق ماده 8 قانون بخش تعاونی که می گوید:”عضو در شرکت های تعاونی،شخصی است حقیقی”مستفاد می شود.

مدارک لازم برای ثبت و اخذ مجوز :
مدارک و اوراق ذیل بایستی توسط هیات مدیره همراه با درخواست خود تحویل اداره تعاون گردد :
1- اساسنامه مصوب شرکت
2- دعوتنامه تشکیل اولین مجمع عمومی عادی
3- صورتجلسه اولین مجمع عمومی عادی ، دایر بر تصویب اساسنامه و انتخاب اولین هیات مدیره و بازرس یا بازرسان .
4- رسید پرداخت مقدار وجوه لازم التادیه سرمایه تعاونی ، طبق اساسنامه
5- مدارک مربوط به تقویم و تسلیم آن مقدار از سرمایه که به صورت جنبی بوده است.
6- فهرست اسامی و مشخصات داوطلبان تشکیل تعاونی .
7- فهرست اسامی حاضران در اولین مجمع عمومی عادی که حاوی امضای آن ها باشد.
8- فهرست اسامی و مشخصات و نشانی اعضای اولین هیات مدیره و بازرس یا بازرسان اعم از اصلی و علی البدل و مدیر عامل که حاوی امضای آن ها باشد.
9- قبولی کتبی اعضای اولین هیات مدیره و بازرس یا بازرسان
10- صورتجلسه راجع به جلسه اولین هیات مدیره دایر بر انتخاب رئیس و نایب رئیس و منشی هیات مدیره ، انتخاب صاحبان امضاهای مجاز و اسامی و مشخصات آن ها و انتخاب مدیر عامل
_ ثبت انواع شرکت :
مرجع ثبت شرکت ها در تهران ” اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی ” و در خارج از تهران ” اداره ثبت اسناد و املاک ” مرکز اصلی فعالیت شرکت است که دفتری مخصوص برای ثبت شرکت ها اختصاص داده است. در صورتیکه در محل مربوطه ، ثبت اسناد نباشد ، دفاتر اسناد رسمی یا دفتر دادگاه مرجع ثبت خواهد بود .
جهت ثبت شرکت ابتدا به سامانه اداره ثبت شرکت ها به نشانی مراجعه نموده و پس از تکمیل اطلاعات خواسته شده ( شامل درج مشخصات متقاضی، انتخاب نام شرکت ، . کد پستی و شماره تلفن، شماره دورنگار، پست الکترونیک شرکت ، نوع سرمایه شخص حقوقی، شعبه شرکت و.. ) اوراق لازم را در سامانه بارگذاری نمایید. شایان ذکر است در انتخاب نام شرکت توجه به نکات ذیل ضروری است :
– دارای معنا و مطابق با فرهنگ اسلامی باشد.
– واژه ی بیگانه نباشد و فارسی باشد.
– دارای سابقه ثبت نباشد.
– جهت تعیین اسم شرکت حداقل تعداد سیلاب ها 3 سیلاب است.
– لاتین نباشد.
– از عنوان های دانشمندان و کاشفان در عصر حاضر انتخاب نشود.
– در انتخاب نام شرکت حتماَ باید از اسم خاص استفاده شود.
– اشخاص حقوقی که ثبت نام پیشنهادی آن ها مستلزم اخذ مجوز از مراجع ذیصلاح است باید پیش از ارایه تقاضای ثبت تاسیس به مرجع ثبت شرکت ها،به طریق مقتضی نسبت به اخذ مجوز اقدام و به ضمیمه مدارک تسلیم نمایند.
پس از طی این مراحل ، کارشناس حقوقی به بررسی اطلاعات وارد شده می پردازد ، اگر دارای نقص باشد برای شما درسامانه ابلاغ رفع نقص ارسال می گردد و باید نقص را رفع نمایید و در صورت عدم نقص اطلاعات ، آن را تاًیید می کند.پس از پذیرش اینترنتی از طریق سامانه و اخذ تاًییدیه ی پذیرش ، باید نسخ اصلی صورت جلسات تنظیمی و ضمائم آن ها را از طریق باجه های پست به صورت سفارشی به آدرس ذکر شده در تاًییدیه ی پذیرش ارسال نمایید و از مراجعه ی حضوری به منظور تحویل مدارک خودداری کنید.
سپس ، در صورت تکمیل بودن مدارک، مسئول اداره ، دستور ثبت در دفتر ثبت شرکت ها را صادر می نماید و شرکا تماماً ذیل ثبت را امضا خواهند نمود. در آخر، یک نسخه اساسنامه و شرکتنامه و اظهارنامه، تحویل موسسین می گردد.در صورتی که سند مالکیت هم وجود داشته باشد، به مدیران تحویل می گردد و نسخه ی دیگر اظهارنامه و اساسنامه و شرکتنامه و پیش نویس آگهی را که تشکیل پرونده گردیده، جهت تحریر به اتاق تایپ ارسال می دارد.